NGT

Pełna wersja: [Porady] Puch
Aktualnie przeglądasz uproszczoną wersję forum. Kliknij tutaj, by zobaczyć wersję z pełnym formatowaniem.
Czym się charakteryzuje dobry puch?

Puch jest naturalna ociepliną znaną ludziom od tysięcy lat. Nadal niedoścignioną pod względem termicznym. Pomimo postępu technicznego, tworzenia coraz to nowych włókien oraz stosowania nanotechnologii, współczesna chemia nadal jest odległa od tego ,by stworzyć ocieplinę, która dorównywałaby dobrej jakości puchowi. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że każdy produkt branży outdoor, wypełniony puchem, jest dwukrotnie lżejszy od swojego syntetycznego odpowiednika. Stwierdzenie to dotyczy oczywiście wysokiej jakości puchu. Co ciekawe, puch naturalny przewyższa syntetyki także pod względem "pakowności". Każdy dobrej jakości produkt zajmuje 1/3 objętości jego termicznego odpowiednika syntetycznego, Najdoskonalsze produkty przemysłu chemicznego nie dorównują średniej jakości puchowi. Co za tym idzie naturalna ocieplina wraca do łask mimo, iż pierwszy seryjnie produkowany śpiwór puchowy ujrzał świat 120 lat temu. Przy obecnej tendencji do "odchudzania" ekwipunku, naturalny puch staje się jedynym sposobem na znaczne obniżenie wagi ekwipunku, przy zachowaniu odpowiednich właściwości termicznych. Dodatkowo prócz obniżenia wagi zyskujemy także zmniejszenie objętość. Wszystko to przekłada się na znaczne zwiększenie naszych możliwości w terenie możemy pokonywać dłuższe dystanse idąc szybciej. Kolejna cechą puchu jest jego duża rozpiętość temperaturowa. Przykładowo sweter puchowy1 możemy stosować zarówno przy +10°C jaki przy -20°C. Takiego komfortu nie zapewni nam żaden polar ani żadna bluza z ociepleniem syntetycznym, w dodatku sweter puchowy zajmie zaledwie ułamek objętości "primalofta".

Cyferki i numerki czyli parametry i normy
W odzieży oraz śpiworach stosowany jest puch o różnych parametrach i właściwościach. W dużym uproszczeniu (pomijając trwałość i wytrzymałość) -im większa rozprężność puchu tym więcej uwiezionego w nim powietrza a tym samym większa izolacyjność termiczna danego produktu. Prawidłowo uszyty produkt powinien zawierać minimalna ilość puchu niezbędna do pełnego wypełnienia komory. W przeciwnym razie termika będzie gorsza mimo zastosowania większej ilości ocieplenia. Parametr określający jakość puchu zwyczajowo określa się w calach lub centymetrach sześciennych. Dokładniej podaje się jaką objętość zajmuje jedna uncja puchu, przy czym zakłada się że puch ten musi unieść ciężar 68g (na powierzchni 44cm2)2. Ciężar ten odpowiada mniej więcej ciężarowi tkanin stanowiących powlokę komory puchowej. Puchy stosowane przemysłowo charakteryzują się parametrami od 200cuin do 900cuin przy czym firmy zaczynają podawać parametr dopiero od 600cuin, Wynika to z faktu iż puch taki przewyższa właściwościami termicznymi wszystkie stosowane ocieplany syntetyczne3, biorąc pod uwagę tą sama wagę ocieplenia. Najlepsze ociepliny syntetyczne2, są porównywalna z puchem o parametrze 500-590cuin, w zależności od przyjętej metody pomiaru. Niższych parametrach z reguły się nie podaje,. Niektórzy dostawcy puchu podają paremia ze znakiem + co oznacza że faktyczne właściwości puchu są o 5-45cuin wyższe, jest to swego rodzaju gwarancja jakościowa producenta puchu4. Drugim parametrem charakteryzującym zastosowany puch jest stosunek puchu do pierza podawany w tak sposób: 90/10 co oznacza że w próbce mamy 90%puchu i 10% pierza. Najlepszy obecnie dostępny (w ilościach produkcyjnych) puch 900+ cuin5charakteryzuje się stosunkiem 97/3 przy czym odbywa się to kosztem żywotności wypełnienia. Powyższe dane dotyczą głównie puchu gęsiego, ce***ącego się wyższymi parametrami od puchu kaczego. Zastosowanie puchu kaczego nie pozwala na przekroczenie parametru 600+ stad w celu obniżenia kosztów niektórzy producenci stosują mieszankę puchu gęsio kaczego o parametrach dochodzących nawet do 700cuin.

Rozwój technologii sortowania puchu
Na początku obecnego wieku za puch wysokiej, jakości uwarzono puch o parametrze 700cuin (zgodnie z normą IDFL). Standardowo używano w przemyśle outdorowym puchów o rozprężnościach od 500 do 700cuin. Problemem w osiąganiu wyższych wartości była technologia sortowania puchu. Proces sortowania jest stosunkowo prosty i opiera się o właściwości aerodynamiczne puchu. Brzmi to bardzo zagadkowo jednak w praktyce okazuje się niezwykle proste mianowicie puszek wzlatuje zdecydowanie wyżej niż najmniejsze nawet piórko. Problemem jest to, że równie wysoko wzleci również zanieczyszczenie w postaci odlotu puchowego, oderwane fragmenty puchu. Opracowane przez polskie firmy metody pozwalają w kolejnym procesie na oczyszczanie puchu z odlotów puchowych (urwanych strzępków puchu) dzięki temu właśnie udaje się uzyskiwać puch o parametrze powyżej 900cuin.. Ślepy pościg za rozprężnością puchu może okazać się jednak ślepą uliczką mianowicie żywotność najdoskonalszych puchów zaczyna się niepokojąco zbliżać do ich syntetycznych odpowiedników nadal jednak przewyższa je niemal dwukrotnie . Standardowo produkty z puchu wytrzymują kilkakrotnie dłuższy czas użytkowania.

Ewolucja komór w wyrobach puchowych.
Obecnie dzięki coraz doskonalszym metodom monitorowania strat termicznych w śpiworach, między innymi dzięki termowizji, możliwe jest bardzo dokładne wskazanie słabych punktów w nowo projektowanej konstrukcji. Wpłynęło to na modyfikacje wielu standardowych rozwiązań w śpiworach. Jako przykład można tu podać kołnierz barkowy minimalizujący straty izolacyjności termicznej. Standardowo była to dodatkowa komora doszywana na przestrzał (zimny szew) do wewnętrznej warstwy śpiwora. Izolacyjność takiego rozwiązania była bardzo zależna od pozycji oraz częstotliwości ruchów śpiącego. Wśród konstruktorów dużym powodzeniem cieszą się kołnierze typu 3d gdzie dolna krawędź nie jest połączona a doszyta do szczytów dwóch komór znajdujących się poniżej. Rozwiązanie to i jemu podobne znacząco poprawiają wyniki jakie dany śpiwór osiąga w trakcie procedury testowej normy PN-EN 13537:2004. Zmienia się także podejście do samego tworzenia komór. W niektórych modelach śpiworów zaczyna stosować się szwy soniczne przy takim rozwiązaniu szarmeza jest spawana sonicznie wewnętrzna warstwa śpiwora wykonywana jest już klasyczną metodą. Rozwiązanie to zarówno poprawia izolacyjność termiczną całego produktu jak również pomaga w zapewnieniu jego większej szczelności. Należy być jednak świadomym wad takiego rozwiązania, mianowicie podobnie jak w przypadku zastosowania membran w zewnętrznych powłokach zwiększa się znacząco ryzyko kondensacji pary wodnej na wewnętrznej powłoce tym samym stopniowemu zawilgoceniu ulec może materiał wypełniający wnętrze śpiwora, którym w tym wypadku jest puch. Zmianie ulegają także wielkości komór jeszcze w latach dziewiędziesiątych przeciętny śpiwór puchowy miał ich kilkanaście obecnie nikogo nie dziwią produkty mające ich kilkadziesiąt. Uzyskuje się w ten sposób większą równomierność rozłożenia puchu oraz minimalizuje możliwości jego przemieszczania się. Dzięki temu możliwe jest znaczne zmniejszenie ilości puchu w produkcie przy zachowaniu takiej samej a niejednokrotnie wyższej izolacyjności.

W ekwipunku wykonanym z puchu stosowane jest 6 podstawowych konstrukcji:
komory pikowane - pozwala na stworzenie najlżejszego wyrobu, jednak ze względu na mostki termiczne w miejscach przeszycia znacznie spada termika produktu. Ograniczeniem tez staje się objętość takich komór. Doskonale sprawdzają się one w ultralekkich śpiworach czy koszulach puchowych.
komory pikowane z dodatkowymi komorami powietrznymi - rozwiązanie to uwzględnia powstanie dodatkowej, nie wypełnionej puchem, komory powietrznej w miejscu przeszycia. Rozwiązanie to harakteryzuje się znacznie lepszymi właściwościami termicznymi niestety kosztem wagi produktu. Podobnie jak bezpośrednie przeszycie powoduje ograniczenie docelowej objętości komory. Rozwiązanie to jest udanym kompromisem dla lekkiej odzieży docieplającej.
komory H - są najczęściej spotykanym rozwiązaniem ze względu na oszczędność materiału i stosunkowa prostotę szycia. Zastosowanie takiej konstrukcji znacznie zmniejsza mostki termiczne (w stosunku do wcześniej wymienionych konstrukcji), Jednakże w skrajnych warunkach mostki termiczne są odczuwane przez użytkownika. Jest to najtańsze rozwiązanie dla cieplejszej odzieży lub śpiworów.
komory Z - jest to lepsza odmiana komór typu H dzięki przesunięciu górnej i dolnej tkaniny względem siebie miejsca przeszyć nie znajdują się bezpośrednio obok siebie co niweluje mostki termiczne. Konstrukcja taka pozwala na uzyskanie znacznie niższej wagi niż w przypadku komór V (lub trapezowych) przy jednoczesnym zapewnieniu zbliżonej izolacyjności. Ze względów konstrukcyjnych komory typu Z stosuje się właściwie wyłącznie w śpiworach
komory trapezowe - są odmiana komór Z gdzie poszczególne przegrody są naprzemiennie nachylane raz w jedną raz w druga stronę pozwalając na zastosowanie tego rozwiązania w odzieży. Rozwiązanie to jest stosowane także w bardzo ciepłych śpiworach jako tańsze oraz lżejsze od komór typu V
komory V - ą najlepszym pod względem termiki rozwiązaniem stosowanym w wyrobach puchowych, niestety jest to również najcięższa konstrukcja, występują tu trzy pełne warstwy tkaniny (przy czym tkanina wewnętrzna to z reguły rodzaj szermezy).
komory HH jedno z doskonalszych rozwiazań znacząco porawiającą termikę stosuje sie je w śpiworach zimowych. Jest to klasyczna konstrukcja H zastosowana w zdublowanym układzie
kompory HH z przesunięciem to najdoskonalsza (biorąc pod uwagę stosunek termiki do wagi produktu) konstrukcja stosuje sie sie ją w zimowych śpiworach celem minimalizacji potencjalnej możliwości powstania mostków termicznych
Innych możliwości jest bardzo wiele włącznie z używaniem ocieplin syntetycznych jako zewnętrznej warstwy śpiwora. Okładów wielowarstwowych nie stosuje się w odzieży.

Pucho szczelność
Wszystkie wyroby puchowe wymagają stosowania odpowiednich tkanin zabezpieczających przed migracja puchu. Czyli upraszczając sprawę tkanina musi być na tyle gęsta by puch oraz wmieszane do niego (3-15% wagi) piórka nie miały możliwości przebicia materiału i przedostania się na zewnątrz. Wyroby puchowe z lat '80 i wcześniejszy charakteryzowały się brakiem pucho szczelności, stad właśnie biorą się opowieści o wszędobylskich piórkach trafiających nawet do jedzonych posiłków na wyprawach wysokogórskich. W tkaninach z tamtych lat puch wydobywał się na zewnątrz wyrobu przez sama powlokę tkaniny co w obecnych czasach jest nie dopuszczalnym zjawiskiem. Obecnie każdy producent tkaniny udziela gwarancji pucho szczelności na swoje produkty tym samym jedynym miejscem narażonym na migracje puchu na zewnątrz są szwy. W prawidłowo wykonanym produkcie zjawisko takie ograniczone jest do minimum. Pucho szczelność można zapewnić tkaninie na trzy sposoby. Pierwszym z nich jest utkanie materiału który w przekroju swoja strukturą przypomina labirynt, wadą tego rozwiązania jest stosunkowo duża waga metra kwadratowego tkaniny. Drugą metodą będącą niejako w opozycji do poprzedniej jest zastosowanie cienkich lecz gęsto ułożonych włókien pokrywanych następnie polimerami (spienionym polipropylenem, teflonem, silikonami6) Metoda ta pozwala na otrzymanie bardzo lekkich tkanin takich jak pertex quantum airtastic czy litegram7 Trzecią metodą jest uplecenie bardzo gęstej tkaniny i poddanie jej obróbce termicznej przez co tkanina jest uszczelniana. W dużym uproszczeniu polega to na nadtopieniu wewnętrznej powierzchni tkaniny przez co uzyskuje się lekką pucho szczelna tkaninę (lżejszą od tych wymienionych w punkcie pierwszym). Oprócz wymienionych występują także tkaniny pokrywane dodatkowo membranami jednak ich wada jest waga i skraplanie się wilgoci jaka oddaje do śpiwora nasze ciało, a jest to około pół litra potu w ciągu nocy. Wszystkie tkaniny puchoszczelne są również nieprzewiewne.

Jak rozpoznać dobrze wykonany produkt puchowy:
tkanina w dotyku będzie sprawiać wrażenie delikatnej i miękkiej
komory będa wypełnione a przy ściśnięciu ich odnosi sie wrażenie że wewnątrz prawie nic nie ma. jeśli komory są “nabite” zapłacisz za bardzo drogi surowiec którego potencjał zmarnowano.
Puch wyczuwany przez tkaninę będzie bradzo miękki jeśli wyczuwasz coś twardego oznaczać to może puch lub co gorsza pierz o bardzo niskiej jakości
śpiwór po rozłożeniu i roztrzepaniu będzie stosunkowo gruby, jest to też metoda na amatorskie porównanie termiki (jesli nie mamy pewności czy produkty sa przebadane wg EN 13537). Śpiwór który po rozłożeniu jest wyższy właściwie zawsze jest tym znacznie cieplejszym (zakładam poprawność konstrukcji)
stopień kompresji będzie imponujący (jeśli jest jedynie porównywalny z produktem o syntetycznym ociepleniu oznacza to zastosowanie bardzo niskiej jakości puchu)
waga będzie zaskakująco niska. Jeśli nie jest użyto kiepskich tkanin i niskiej jakosci puchu.

Puch naturalny czy sztuczne ocieplenie:
Sztuczny puch (Primaloft, EHT, Polarguard, Clima Shield...)
Puch gęsi
kompresja, objętość produktu: przed/po spakowaniu dane dla najdoskonalszych istniejących produktów.
(im większa różnica tym lepiej)
10/1
52/1
waga przy tej samej termice w stosunku do wysokiej jakiośći śpiwora puchowego o temp extremalnej -40 wg EN 13537
3500g
1500g
izolacyjność po całkowitym przemoczeniu - deszcz w skali 0-10. W nawiasie podano wartość dla puchu hydrofobizowanego.
(im więcej tym lepiej)
6
1 (7)
izolacyjność w środowisku o wysokiej wilgotnośći (namiot, jesień, deszcz) w skali 0-10.
(im więcej tym lepiej)
9
8
rozpiętość termiczna w jakich odziez zapewnia komfortową temperaturę
17°K
30°K
Żywotność produktu wykorzystywango w skrajnie ciężkich warunkach (wyprawy wysokogórskie). Czas w jakim ocieplenie ulega zbiciu tracąc ponad polowę właściwości izolacyjnych
2 sezony
5 sezonów
Standardowa zywotność produktu w praktyce. Czas w jakim ocieplenie ulega zbiciu tracąc ponad polowę właściwości izolacyjnych
~5 lat
do 20 lat (ograniczona żywotnością tkaniny i zamka)

Jak prać wyroby puchowe?
W przeciwieństwie do syntetykow wyroby puchowe znakomicie znoszą pranie warunkiem jest stosowanie łagodnych środków piorących bądź też specjalistycznych środków dostępnych na rynku. Dzięki temu puch mozemy prać praktycznie dowolnie czesto Jedyna czynnoscia mogącą sprawiać kłopot jest suszenie. Zaleca sie zastosowanie suszarki bębnowej.
Instrukcja prania
1. Wstępnie, ręcznie oczyścic miejsca mocno zabrudzone.
2. Prać w ciepłej wodzie z dodatkiem łagodnych detergentów lub środków do prania puchu.
3. Nie wybielać.
5. Suszyć w suszarce bębnowej w najniższej temperaturze, można dodać (i nie jest to żart) trzy czyste piłki do tenisa ziemnego, zapewni to równomierne roztrzepanie puchuc. W przypadku suszenia ręcznego kurtkę położyć np na ręczniku i co około 15 minut roztrzepywać puch (na początku będą to twarde zbite kulki mokrego puchu).

Błędy
By cieszyć się jak najdłużej nowym produktem stosuj się do poniższych zasad:
Jeśli kurtka czy śpiwór uległ przemoczeniu wysusz go dokładnie
Przechowuj w stanie rozłożonym lub w tak zwanym storage bagu. Unikaj niepotrzebnego trzymania produktu w worku kompresyjnym
Jeśli planujesz kilkudniowy biwak w jednym miejscu po nocy przewróć go na lewo i przewietrz (każdej nocy wypacasz do pół litra wody)
Staraj się unikać suszenia na słońcu. Promieniowanie UV powoduje powolna degradacje tworzyw sztucznych z których stworzona jest tkanina.
Jeśli zamawiasz spiwór nigdy nie proś producenta o “dopuchowanie”, jeśli juz koniecznie chcesz wiecej puchu kup “grubszy model”. Zwiększenie ilości puchu w komorze nie poprawi tak komfortu jak większa ilość puchu w wiekszej komorze, fizyka niestety jest nieubłagana.

2. Mowa o normie amerykańskiej ustanowionej przez F.T.C
3. np. primaloft one który jest jedną z doskonalszych ocieplin syntetycznych
4. Wszystkie normy dotyczące badania puchu zakładają 3-5% margines błędu, tym samym powtarzalności próby.
5. Niestety ponad czterokrotnie droższy od puchu 600+cuin
6. Wymienione substancje chemiczne stosowane są także do wytwarzania membran jednak w tym wypadku nie spełniają takiej funkcji (ze względu na ograniczenie wagowe)
7. Najlżejsza seryjnie produkowaną pucho szczelną tkaniną na świecie waży zaledwie 12g/m2 (sic!) dla porównania kartka papieru waży 80g/m2

Wojciech Kłapcia (sasq)